اعلاميه جهانی حقوق بشر سازمان ملل متحد
مصوبه دهم دسامبر، 1948

مقدمه:
از آنجا که شناسایی حيثيت ذاتی کليه اعضای خانواده بشری و حقوق يکسان و انتقال ناپذير آنان اساس آزادی، عدالت و صلح را در جهان تشکيل ميدهد،
از آنجا که عدم شناسایی و تحقير حقوق منتهی به اعمال وحشيانه ای گرديده است که روح بشريت را به عصيان واداشته و ظهور دنيایی که در آن افراد بشر در بيان و عقيده، آزاد و از ترس و فقر فارغ باشند به عنوان بالاترين آمال بشر اعلام شده است،
از آنجا که اساساً حقوق انسانی را بايد با اجرای قانون حمايت کرد تا بشر به عنوان آخرين علاج به قيام بر ضد ظلم و فشار مجبور نگردد،
از آنجا که اساساً لازم است توسعه روابط دوستانه بين ملل را مورد تشويق قرار داد،
از آنجا که مردم ملل متحد، ايمان خود را به حقوق اساسی بشر و مقام و ارزش فرد انسانی و تساوی حقوق مرد و زن مجدداً در منشور اعلام کرده اند و تصميم راسخ گرفته اند که به پيشرفت اجتماعی کمک کنند و در محيطی آزادتر وضع زندگی بهتری بوجود آورند،
از آنجا که دول عضو متعهد شده اند که احترام جهانی و رعايت واقعی حقوق بشر و آزاديهای اساسی را با همکاری سازمان ملل متحد تامين کنند،
از آنجا که حسن تفاهم مشترکی نسبت به اين حقوق و آزاديها برای اجرای کامل اين تعهد، کمال اهميت را دارد،
مجمع عمومی اين اعلاميه جهانی را آرمان مشترکی برای تمام مردم و کليه ملل اعلام می کند تا جميع افراد و همه ارکان اجتماع، اين اعلاميه را دائماً در مد نظر داشته باشند و مجاهدت کنند که بوسيله تعليم و تربيت، احترام اين حقوق و آزاديها توسعه يابد و با تدابير تدريجی ملی و بين المللی، شناسایی و اجرای واقعی و حياتی آنها چه در ميان خود ملل عضو و چه در بين مردم کشورهایی که در قلمرو آنها می باشند تامين گردد.
________________________________________
ماده 1
تمام افراد بشر آزاد به دنيا می آيند و از لحاظ حيثيت و حقوق با هم برابرند. همه دارای عقل و وجدان می باشند و بايد نسبت به يکديگر با روح برادری رفتار کنند.
________________________________________
ماده 2
الف/ هر کس می تواند بدون هيچگونه تمايز مخصوصاً از حيث نژاد، رنگ، جنس، زبان، مذهب، عقيده سياسی يا هر عقيده ديگر و همچنين مليت، وضع اجتماعی، ثروت، نسب يا هر موقعيت ديگر از تمام حقوق و کليه آزاديهایی که در اعلاميه حاضر ذکر شده است بهره مند گردد.
ب/ بعلاوه هيچ تبعيضی به عمل نخواهد آمد که مبتنی بر وضع سياسی، اداری و قضایی يا بين المللی کشور يا سرزمينی باشد که شخص به آن تعلق دارد، خواه اين کشور مستقل تحت قيمومت يا غيرخود مختار بوده يا حاکميت آن به شکلی محدود شده باشد.
________________________________________
ماده 3
هر کس حق زندگی، آزادی و امنيت شخصی دارد.
________________________________________
ماده 4
احدی را نمی توان در بردگی نگاهداشت و داد و ستد بردگان به هر شکلی که باشد ممنوع است.
________________________________________
ماده 5
احدی را نمی توان تحت شکنجه يا مجازات يا رفتاری قرار داد که ظالمانه و يا برخلاف انسانيت و شئون بشری يا موهن باشد.
________________________________________
ماده 6
هر کس حق دارد که شخصيت حقوقی او در همه جا به عنوان يک انسان در مقابل قانون شناخته شود.
________________________________________
ماده 7
همه در برابر قانون مساوی هستند و حق دارند بدون تبعيض و بالسويه از حمايت قانون برخوردار شوند. همه حق دارند در مقابل هر تبعيضی که ناقض اعلاميه حاضر باشد و بر عليه هر تحريکی که برای چنين تبعيضی به عمل آيد بطور تساوی از حمايت قانون بهره مند شوند.
________________________________________
ماده 8
در برابر اعمالی که حقوق اساسی فرد را مورد تجاوز قرار بدهد و آن حقوق به وسيله قانون اساسی يا قانون ديگری برای او شناخته شده باشد، هر کس حق رجوع موثر به محاکم ملی صالحه دارد.
________________________________________
ماده 9
احدی را نمی توان خودسرانه توقيف، حبس يا تبعيد نمود.
________________________________________
ماده 10
هر کس با مساوات کامل حق دارد که دعوايش بوسيله دادگاه مستقل و بيطرفی منصفانه و علناً رسيدگی بشود و چنين دادگاهی در باره حقوق و الزامات او يا هر اتهام جزایی که به او توجه پيدا کرده باشد، اتخاذ تصميم بنمايد.
________________________________________
ماده 11
الف/ هر کس که به بزه کاری متهم شده باشد بی گناه محسوب خواهد شد تا وقتی که در جريان يک دعوای عمومی که در آن کليه تضمينهای لازم برای دفاع او تامين شده باشد تقصير او قانوناً محرز گردد.
ب/ هيچکس برای انجام يا عدم انجام عملی که در موقع ارتکاب، آن عمل به موجب حقوق ملی يا بين المللی جرم شناخته نمی شده است محکوم نخواهد شد.
________________________________________
ماده 12
احدی در زندگي خصوصی، امور خانوادگی، اقامتگاه يا مکاتبات خود نبايد مورد مداخله خودسرانه واقع شود و شرافت و اسم و رسمش نبايد مورد حمله قرار گيرد. هر کس حق دارد که در مقابل اينگونه مداخلات و حملات مورد حمايت قانون قرار گيرد.
________________________________________
ماده 13
الف/ هر کس حق دارد که در داخل هر کشوری آزادانه عبور و مرور کند و محل اقامت خود را انتخاب نمايد.
ب/ هر کس حق دارد هر کشوری و از جمله کشور خود را ترک نمايد يا به کشور خود باز گردد.
________________________________________
ماده 14
الف/ هر کس حق دارد در برابر تعقيب، شکنجه و آزار، پناهگاهی جستجو کند و در کشورهای ديگر پناه اختيار کند.
ب/ در موردی که تعقيب واقعاً مبتنی به جرم عمومی و غير سياسی يا رفتارهایی مخالف با اصول و مقاصد ملل متحد باشد، نمی توان از اين حق استفاده نمود.
________________________________________
ماده 15
الف/ هر کس حق دارد که دارای تابعيت باشد.
ب/ احدی را نمی توان خودسرانه از تابعيت خود يا از حق تغيير تابعيت محروم کرد.
________________________________________
ماده 16
الف/ هر زن و يا مرد بالغی حق دارد بدون هيچگونه محدوديت از نظر نژاد، مليت، تابعيت يا مذهب با همديگر زناشویی کنند و تشکيل خانواده دهند. در تمام مدت زناشویی و هنگام انحلال آن، زن و شوهر در کليه امور مربوط به ازدواج دارای حقوق مساوی می باشند.
ب/ ازدواج بايد با رضايت کامل و آزادانه زن و مرد واقع شود.
ج/ خانواده رکن طبيعی و اساسی اجتماع است و حق دارد از حمايت جامعه و دولت بهره مند شود.
________________________________________
ماده 17
الف/ هر شخص منفرداً يا بطور اجتماع حق مالکيت دارد.
ب/ هيچکس را نمی توان بدون مجوز قانونی از مالکيت محروم کرد.
________________________________________
ماده 18
هر کس حق دارد که از آزادی فکر، وجدان و مذهب بهره مند شود. اين حق متضمن آزادی تغيير مذهب ياعقيده و همچنين متضمن آزادی اظهار عقيده و ايمان مي باشد و نيز شامل آزادی تعليمات مذهبی و اجرای مراسم دينی است. هر کس مي تواند از اين حقوق منفرداً يا مجتمعاً بطور خصوصی يا بطور عمومی برخوردار باشد.
________________________________________
ماده 19
هر کس حق آزادی عقيده و بيان دارد و حق مزبور شامل آن است که از داشتن عقايد خود بيم و اضطرابی نداشته باشد و در کسب اطلاعات و افکار و در اخذ و انتشار آن، با تمام وسایل ممکن و بدون ملاحظات مرزی، آزاد باشد.
________________________________________
ماده 20
الف/ هر کس حق دارد آزادانه مجامع و جمعيتهای مسالمت آميز تشکيل دهد.
ب/ هيچکس را نمی توان مجبور به شرکت در اجتماع کرد.
________________________________________
ماده 21
الف/ هر کس حق دارد که در اداره امور عمومی کشور خود، خواه مستقيماً و خواه با وساطت نمايندگانی که آزادانه انتخاب شده باشند شرکت جويد.
ب/ هر کس حق دارد با تساوی شرايط به مشاغل عمومی کشور خود نايل آيد.
ج/ اساس و منشاء قدرت حکومت، اراده مردم است. اين اراده بايد به وسيله انتخاباتی ابراز گردد که از روی صداقت و بطور ادواری صورت پذيرد. انتخابات بايد عمومی و با رعايت مساوات باشد و با رای مخفی يا طريقه ای نظير آن انجام گيرد که آزادی رای را تأمين نمايد.
________________________________________
ماده 22
هر کس به عنوان عضو اجتماع حق امنيت اجتماعی دارد و مجاز است بوسيله مساعی ملی و همکاری بين المللی حقوق اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی خود را که لازمه مقام و نمو آزادانه شخصيت اوست با رعايت تشکيلات و منافع هر کشور به دست آورد.
________________________________________
ماده 23
الف/ هر کس حق دارد کار کند، کار خود را آزادانه انتخاب نمايد، شرايط منصفانه و رضايت بخشی برای کار خواستار باشد و در مقابل بيکاری مورد حمايت قرار گيرد.
ب/ همه حق دارند که بدون هيچ تبعيضی در مقابل کار مساوی، اجرت مساوی دريافت دارند.
ج/ هر کس که کار می کند به مزد منصفانه و رضايت بخشی ذيحق می شود که زندگي او و خانواده اش را موافق شئون انسانی تأمين کند و آن را در صورت لزوم با هر نوع وسایل ديگر حمايت اجتماعی، تکميل نمايد.
د/ هر کس حق دارد که برای دفاع از منافع خود با ديگران اتحاديه تشکيل دهد و در اتحاديه ها نيز شرکت کند.
________________________________________
ماده 24
هر کس حق استراحت و فراغت دارد و بخصوص به محدوديت معقول ساعات کار و مرخصی های ادواری، با اخذ حقوق ذيحق می باشد.
________________________________________
ماده 25
الف/ هر کس حق دارد که سطح زندگی او، سلامتی و رفاه خود و خانواده اش را از حيث خوراک و مسکن و مراقبتهای طبی و خدمات لازم اجتماعی تامين کند و همچنين حق دارد که در مواقع بيکاری، بيماری، نقص اعضاء، بيوگی، پيری يا در تمام موارد ديگری که به علل خارج از اراده او وسایل امرار معاشش از دست رفته باشد از شرايط آبرومندانه زندگی برخوردار باشد.
ب/ مادران و کودکان حق دارند که از کمک و مراقبت مخصوصی بهره مند شوند. کودکان چه بر اثر ازدواج و چه بدون ازدواج به دنيا آمده باشند حق دارند که همه از يک نوع حمايت اجتماعی برخوردار شوند.
________________________________________
ماده 26
الف/ هر کس حق دارد که از آموزش و پرورش بهره مند شود. آموزش و پرورش لااقل تا حدودی که مربوط به تعليمات ابتدایی و اساسی است بايد مجانی باشد. آموزش ابتدایی اجباری است. آموزش حرفه ای بايد عموميت پيدا کند و آموزش عالی بايد با شرايط تساوی کامل، به روی همه باز باشد تا همه، بنا به استعداد خود بتوانند از آن بهره مند گردند.
ب/ آموزش و پرورش بايد به طوری هدايت شود که شخصيت انسانی هر کس را به حد اکمل رشد آن برساند و احترام حقوق و آزاديهای بشر را تقويت کند. آموزش و پرورش بايد حسن تفاهم، گذشت و احترام عقايد مخالف و دوستی بين تمام ملل و جمعيتهای نژادی يا مذهبی و همچنين توسعه فعاليتهای ملل متحد را در راه حفظ صلح، تسهيل نمايد.
ج/ پدر و مادر در انتخاب نوع آموزش و پرورش فرزندان خود نسبت به ديگران اولويت دارند.
________________________________________
ماده 27
الف/ هر کس حق دارد آزادانه در زندگی فرهنگی اجتماع شرکت کند، از فنون و هنرها متمتع گردد و در پيشرفت علمی و فوائد آن سهيم باشد.
ب/ هر کس حق دارد از حمايت منافع معنوی و مادی آثار علمی، فرهنگی يا هنری خود برخوردار شود.
________________________________________
ماده 28
هر کس حق دارد برقراری نظمی را بخواهد که از لحاظ اجتماعی و بين المللی، حقوق و آزاديهایی را که در اين اعلاميه ذکر گرديده است تامين کند و آنها را به مورد عمل بگذارد.
________________________________________
ماده 29
الف/ هر کس در مقابل آن جامعه ای وظيفه دارد که رشد آزاد و کامل شخصيت او را ميسر سازد.
ب/ هر کس در اجرای حقوق و استفاده از آزاديهای خود، فقط تابع محدوديتهایی است که بوسيله قانون، منحصراً به منظور تامين شناسایی و مراعات حقوق و آزاديهای ديگران و برای رعايت مقتضيات صحيح اخلاق و نظم عموم و رفاه همگان، در شرايط يک جامعه دموکراتيک وضع گرديده است.
ج/ اين حقوق و آزاديها، در هيچ موردی نمی تواند بر خلاف مقاصد و اصول ملل متحد اجرا گردد.
________________________________________
ماده 30
هيچيک از مقررات اعلاميه حاضر نبايد طوری تفسير شود که متضمن حقی برای دولتی يا جمعيتی يا فردی باشد که به موجب آن بتواند هر يک از حقوق و آزاديهای مندرج در اين اعلاميه را از بين ببرد و يا در آن راه فعاليتی بنمايد.

***